Gres yağı nerelere sürülür ?

Gres Yağı Nerelere Sürülür? Güç, Sistem ve Toplumsal Yağlama Üzerine Siyasal Bir Düşünce

Bir siyaset bilimci için hiçbir nesne masum değildir. Her araç, her sistem, her eylem — ister bir makine parçası olsun ister bir yasa maddesi — iktidarın anatomisini yansıtır. Gres yağı da bu bağlamda yalnızca teknik bir madde değil, toplumsal işleyişin bir metaforudur. Çünkü her toplum, tıpkı bir makine gibi, sürtünmeyle çalışır; ama o sürtünme kontrol altına alınmazsa sistem durur. O hâlde temel soru şudur: Gres yağı nerelere sürülür? Yalnızca makinelere mi, yoksa devletin dişlilerine, kurumların eksenine, ideolojinin çatlaklarına da mı?

İktidarın Yağlanan Dişlileri

Her siyasal düzen, işlevini sürdürebilmek için belli noktaları “yağlamak” zorundadır. Gres yağı nasıl makinedeki aşınmayı önlüyorsa, siyasal sistemlerde de belirli mekanizmalar — çıkar ilişkileri, ideolojik uyum, bürokratik ağlar — sürtünmeyi azaltmak için kullanılır. İktidar, tıpkı bir mühendis gibi davranır: Sistemin nerede zorlandığını bilir, hangi dişlinin yağlanması gerektiğini sezgisel olarak anlar.

Ama burada kritik bir fark vardır: Makinede gres yağı tarafsızdır; siyasette ise her yağ, belirli bir çıkarın hizmetindedir. Bu yüzden devletlerin, kurumların veya liderlerin “yağladığı” alanlar, aslında kimin korunup kimin aşınmaya terk edildiğini gösterir.

Soru şu hale gelir: Gres kim için sürülüyor — halk için mi, yoksa iktidarın kendi çarkı için mi?

Kurumlar, Yağlama Noktaları ve İdeolojik Sürtünme

Bir kurum, kendi içinde sürekli bir gerilim taşır. Yasal düzen ile pratik çıkarlar, vatandaşın beklentisi ile yönetenin stratejisi arasında doğal bir sürtünme vardır. Gres yağı, işte bu noktada devreye girer: kurumsal düzeni sürdürmek için kullanılan araçlar — bütçe, mevzuat, liyakat ya da bazen sessiz çıkar anlaşmaları — sistemi işler kılar.

İdeoloji, bu yağın rengidir. Liberal bir sistemin gresi özgürlük söylemiyle; otoriter bir sistemin gresi itaatle; sosyal bir devletin gresi dayanışma duygusuyla renklendirilir. Her sistem kendi yağını üretir ve onu sürerken kendi kimliğini yeniden inşa eder.

Peki, bu “yağlama” sürecinde halkın sesi nereye sürülür? Yoksa vatandaşın sesi, sistemin gürültüsü içinde mi silinir?

Erkeklerin Stratejik Gücü ve Kadınların Katılımcı Yağlama Sanatı

Siyasetin mekanik doğası, tarih boyunca erkek egemen bir teknik gibi algılanmıştır. Erkekler genellikle “stratejik gresçiler”dir — gücü merkezileştirir, sürtünmeyi azaltmak için baskı uygular, sistemi tek merkezden işler hale getirirler. Bu, havalı gres pompasının basıncı gibidir: etkili ama yönlendirilmiş.

Kadın bakış açısı ise farklıdır. Kadınlar, sürtünmeyi dağıtarak azaltır; sistemi sessizce ama dengeli biçimde yağlar. Katılımcı demokrasi, iletişim, empati — bunlar kadınsı gresin unsurlarıdır.

Bir kadın yönetişimi, sisteme baskı uygulamaz; sistemin kendi ritmine uyum sağlar. Tıpkı yağın metalin sıcaklığına göre kıvam değiştirmesi gibi, kadınlar da siyasal alanın nabzına göre hareket eder.

Güç ve etkileşim birleştirildiğinde, adaletli bir sistemin temeli atılır. Çünkü siyaset yalnızca “yağlamak” değil, doğru yerleri yağlamayı bilmektir. Fazla gres, kaygan zemine; az gres, aşınmaya neden olur. Aynı denge toplumsal düzen için de geçerlidir.

Vatandaşlık: Sistemin Yağlanmayan Parçası mı?

Vatandaş, çoğu zaman sistemin en çok sürtünen dişlisidir. Bürokrasi, ekonomik eşitsizlik, temsiliyet sorunları — hepsi vatandaşın yüzeyinde iz bırakır. Bu noktada devletin görevi, vatandaşın haklarını “yağlamak”, yani hakların işlemesini sağlamaktır.

Ancak birçok siyasal düzende, gres yağı sadece yönetenlerin ellerinde kalır. Yağ, yukarıdan aşağıya doğru akar; aşağıdan yukarıya doğru değil. Vatandaş, o yüzden çoğu zaman paslanmış bir cıvata gibidir: ses çıkarır, ama dönemez.

Bir demokratik sistemde “yağlama noktaları” halkın katılım mekanizmalarıdır: seçimler, sivil toplum, medya, ifade özgürlüğü. Bu alanlar tıkanırsa, sistemin sesi kısılır. Devletin sorumluluğu, bu kanalları açık tutmak — yani toplumsal makinenin sürtünmeden çalışmasını sağlamaktır.

Gresin Siyaseti: Nereye, Ne Kadar?

Gres yağı nerelere sürülür? sorusunun teknik cevabı bellidir: rulmanlara, dişlilere, akslara, mekanik bağlantı noktalarına. Ama siyasal düzlemde cevap çok daha derindir:

Yağ, gücün direndiği, kurumların tıkandığı, ideolojinin zorlandığı, vatandaşın susturulduğu yerlere sürülmelidir.

Yani kısaca: Gres yağı, adaletsizliğin en çok ısındığı yere sürülmelidir.

Bu, hem teknik hem ahlaki bir ilkedir. Çünkü siyaset de tıpkı bir makine gibi, etik yağla değilse kısa sürede yanar.

Sonuç: Sürtünmenin Anatomisi, Gücün Yağı

Bir sistemin sürdürülebilirliği, sadece yasalarla değil, yağlanma biçimiyle ölçülür. Gres yağı, iktidarın sürdürülebilirliğini simgelediği kadar, toplumun görünmez çarklarında dönen emeği de temsil eder.

Sonunda şu sorular kalır:

– Devletin gres yağı kimlerin ellerinde?

– Hangi kurumlar gereğinden fazla yağlanıyor, hangileri paslanmaya terk ediliyor?

– Ve en önemlisi, vatandaşın sesi ne zaman sistemin yağlama planına dâhil edilecek?

Belki de siyaset biliminin en eski sorusu, yeni bir biçimde karşımızda duruyor: Bir sistemin yağını kim sürerse, o sistemin işleyişini de o belirler.